HET MEDUSA PROJECT EU parlement 2023

In de zomer van 1816 vertrok het fregat de Medusa uit de stad Rochefort aan de franse westkust, met bestemming, de Senegalese haven van Saint-Louis. Op 2 juli 1816, stootte het schip op een zandbank in de baai van Arguin, nabij het huidige Mauritanië. Volgens getuige verklaringen beschreven door de heren; Henri Savigny en Alexandre Correard, beide overlevende van het vlot, was dit te wijten aan de onervarenheid en de onkunde van de kapitein. Na een aantal niet succesvolle pogingen het schip los te trekken is besloten, in de zes reddingsboten van het fregat, de oversteek naar de Afrikaanse kust te maken, een afstand van ca. 60 mijl. Hoewel de Medusa 400 mensen aan boord had, waaronder een bemanning van 160 matrozen, hadden die boten slechts capaciteit voor minder dan 250 personen. De rest van de scheepsbemanning zou, samengeperst op een vlot van 20 meter lang en 7 meter breed, dat tot kniehoogte onder water stond door overbelasting, de overtocht maken. De kapitein, de officieren en enkele hoogwaardigheidsbekleders aan boord van de andere boten, probeerden het vlot te slepen, maar na slechts een paar mijl liet de kapitein de lijnen kappen, en het vlot met zijn passagiers aan hun lot over. Op 17 juli 1816 werd het vlot bij toeval gevonden, 12 dagen na het verlaten van het schip. Bij toeval, want een zoektocht naar het vlot was niet ingesteld. Slechts 15 mensen werden levend aangetroffen. Zover een beknopte weergave van het relaas beschreven door de beide ooggetuigen. Het volledige verslag is, terug te vinden op het internet, onder de zoekterm “vlot van de Medusa”. De schilder Théodore Géricault besloot, geraakt door dit drama, er een enorm schilderij over te maken van ongeveer 5 bij 7.5 meter, waaraan hij bijna 2 jaar werkte. Tegenwoordig is het te zien in het Louvre te Parijs. Géricault neemt met dit werk afstand van de historiserende schilderkunst van het ancien- regime, en brengt hiermee als een van de eerste, een actuele gebeurtenis in beeld, niet gedreven, zoals gebruikelijk in die tijd, door een opdrachtgever ter meerdere eer en glorie van zichzelf, maar door zijn eigen verontwaardiging en menselijke betrokkenheid. De politieke betekenis van het schilderij overschaduwde indertijd, tot teleurstelling van de kunstenaar, de artistieke waarde ervan. 2015 wordt Europa ‘overspoeld’ met vluchtelingen Getroffen door dit menselijk drama, besloot ik geïnspireerd door het schilderij van Gericault een nieuwe versie te schilderen van ‘het vlot van medusa’ met de titel “l’histoire se répète”. Gedurende 2 jaar heb ik gewerkt aan het schilderij. De tentoonstelling laat zien hoe; stap voor stap, ieder detail bestuderend, de consequentie van iedere ingreep overwegend; analyseren en corrigeren, de volgende stap dicteert. Zoeken is de weg. Iedere schets, ieder klein werk, is het resultaat van het er aan voorafgaande. De werken zijn weliswaar als kunstwerk autonoom, maar uiteindelijk ontstaan als gevolg van die zoektocht. Uitgaande van het formaat en het verhaal, moest de vorm, de vertaling naar mijn medium, schilderen, nog gevonden worden, waarbij schilderkunstige overwegingen uiteindelijk dienstbaar waren aan het door mij gestelde doel. Het is niet altijd de som der delen, die een goed resultaat garanderen, dat zou het kunstwerk tot een kunstje maken. Ook zijn er altijd meerdere oplossingen mogelijk wat uiteindelijk heeft geresulteerd in 2 grote werken met gelijke strekking. De expositie als metafoor voor de zoektocht naar de oplossing van het vluchtelingen vraagstuk. Ook hier dient, stap voor stap gewerkt te worden om te komen tot een definitieve menselijke oplossing. Zoekend reflecterend, analyserend en corrigerend. Iedere keer terugkijkend waar we staan en vervolgens resultaat gericht, verder werken naar het gestelde doel. Zoals in de kunst het begrip, “killing your darlings”, vaak tot een pijnlijke maar noodzakelijke ingreep leidt, zo zullen er bij het oplossen van het vluchtelingenvraagstuk, misschien voor ons, ook pijnlijke beslissingen genomen moeten worden, om de problemen op te lossen die aan de basis liggen van dit vraagstuk. Keer op keer de vraag durven stellen “waarom” en “hoe”. De vraag dicteert uiteindelijk de oplossing Dit soort bespiegelingen vinden plaats, tijdens het werken aan het schilderij, in de beslotenheid van het atelier. De kunstenaar werkt vanuit zijn intuïtie, dicht bij zichzelf blijvend, in de wetenschap, dat dat het enige bestaansrecht is van zijn kunstenaarschap en uiteindelijke ook van zijn werk. In tegenstelling tot de journalist, is hij niet gebonden aan waarheidvinding. Waar de journalist de rol heeft van rechercheur, objectiviteit en onderzoek aan de basis ligt van zijn verhaal, mag, nee moet het verhaal van de kunstenaar subjectief zijn. Hij doet niet als de journalist verslag van een gebeurtenis, als kunstenaar doet hij verslag van de emotie die de gebeurtenis bij hem oproept. Men mag het verhaal in twijfel trekken, maar niet de intentie, in die zin is het werk autonoom en objectief. Het doet geen uitspraak, oordeelt niet, zet hoogstens aan tot overweging.

Spoken word, Medusaproject EU Brussel 10-03- 2023 Hier en Daar We staan hier aan de oever van een machtige rivier de andere oever is daarginds en deze hier is hier. De oever waar we niet zijn dat noemen wij de overkant die wordt dan deze kant zodra we daar zijn aangeland. Drs.P relativerend met een glimlach en een enkel gebaar, verwoordt het betrekkelijke, van hier en daar Wissel van kant dan wordt, hun - onze, zij - wij, met de voeten in de klei kijk ik naar het zand. Een streepje geel onder blauw een betoverend strand. Verkwikkend water streelt mijn lijf Newton’s wet ontkracht, ik drijf, ik zwem, het water geeft me rust geeft energie hier aan de kust. De golven zijn mijn vrienden we omhelzen elkaar, zij voeren me terug ik ben weer daar aan het strand, de mensen, het vertier is daar nu daar of is daar hier? Hier, is Europa grenzeloos vrij, binnen eigen grenzen gevangen vingerwijzend verstrikt door nationale belangen. Hekken zullen de vluchtelingenstroom niet stelpen je zult daar iets moeten doen, daar moeten helpen. Daar ondernemen mensen vertrouwen, daar mensen helpen een toekomst te bouwen. Door welvaart te delen en aandacht te schenken empatisch te luisteren; naar hoe zij daar denken. De menselijke maat en menselijke waarden zal leiden tot een leefbare aarde. Bespiegelingen, veilig schilderend in mijn atelier doen wat ik wil onafhankelijk maar alleen het idee dat mijn vrijheid bepaald wordt door de plek waar ik me bevind, het dorp, het land waar mijn leven begint stemt mij boos, maakt me cynisch maakt me bang, oeverloze discussie het duurt te lang. Mijn vrijheid mijn rijkdom en die van velen confronterend gênant, we moeten meer delen. Hier waar vrijheid en welvaart bijna vanzelfsprekend is hebben woorden als armoede en strijd een andere betekenis. Daar aan dat strand over het water ligt ook zand maar het gaat er heel anders aan toe. Mensen daar, liggen niet te zonnen, maar zijn moe iedere dag weer, vechtend voor een menselijk bestaan, waar halen ze die energie nog vandaan? Mannen, vrouwen, kinderen moeten alles ontberen met een sprankje hoop, op een vuilnisbelt, als levende prooi liggen zij te creperen. Wanneer jij daar nu ligt met vrouw en kinderen wie zal jou dan nog kunnen verhinderen de stap te wagen bij een rijke buurman onderdak vragen? Het zijn geen gelukzoekers, criminelen of proleten. Het zijn mensen als jij en ik, laten we dat niet vergeten. Zij zijn kansloos tot wanhoop gedreven vechtend en zoekend naar een beter leven. Aan de rand van het water aan de grens van hun land staat hun blik naar het noorden naar die overkant. Een walhalla, een land van melk en honing nog een laatste stap, dan ligt daar de beloning. De boot is gammel, samengepakt schouder aan schouder verder uit de kust wordt het water kouder. De nacht valt de zee word onrustig en bovendien is er aan de horizon geen land meer te zien. Dodelijk vermoeid val ik in slaap van dreigend gevaar niet bewust het is het koude water dat me wakker kust. Geen daar geen mensen en geen vertier daar blijft daar en dit is hier. De zee komt langzaam tot bedaren er komt een schip, voorbij gevaren. De golven omhelzen me nu als Judas, die zich liet verlokken langzaam word ik naar beneden getrokken. Ik heb alles gedaan alle risico’s genomen en alles gegeven, die droom, die schreeuw om hulp betaal ik nu, hier, met mijn leven.